De tijd na de hbs
- Zwamborn zat als 18-jarige al ondergedoken bij zijn vriendinnetje Ingrid thuis, vanwege de dreiging van de Arbeitseinsatz. Zoals gezegd zat Ingrids vader in het verzet, Zwamborn bij de Binnenlandse Strijdkrachten (voortgekomen uit de drie belangrijkste verzetsgroepen) en ging in 1945 ongeveer een halfjaar vrijwillig in dienst. Later kreeg hij daarom vrijstelling.
- In 1946 volgde de hts te Dordrecht. ‘Eerst gingen we erheen met een oude Berlijnse bus, al om 7 uur en op zaterdag om 6 uur, want de school begon op zaterdag vroeger, al om 8 u. i.p.v. 8.30 u. en duurde dan een halve dag. De busreis was erg gezellig, onderweg stapten ook allerlei meisjes in om naar de huishoudschool te gaan. Later, toen de spoorbrug na de oorlog hersteld was, gingen we met trein. Maar dat was minder gezellig, want dan zat je niet meer bij elkaar. De trein reed via Sliedrecht over de Merwede. De opleiding duurde 4 jaar.’ Zwamborn had de opleiding wel in drie jaar kunnen voltooien, omdat hij de hbs gehaald had, hij had dan in de sterklas mogen komen. Maar omdat hij het laatste jaar van de hbs zo goed als geen les had gehad, leek het hem verstandiger de hele opleiding te doen. Ze stonden verbaasd van zijn cijfers; hij was zeer gemotiveerd en het ging heel goed. In het praktische (derde) jaar ontstond wat later zijn beroep werd. Eerst voor de wederopbouw in Limburg, daarna het grootste deel van het jaar in Vreeswijk bij de ambtenaar Bouw- en Woningtoezicht, die tegelijkertijd aannemer/architect was, ‘een eigenaardige positie’. Zwamborn heeft daar werk gedaan voor bouw- en woningtoezicht, maar ook voor de architect. Die woonde in een groot huis langs het water, waar Zwamborn intern was. Mevrouw was buiten de deur een deftige dame. De mensen hadden geen kinderen. Aart sliep op een kamer boven. Toen het eens hard woei, moest hij op hun kamer slapen, want het balkonnetje maakte lawaai in de wind en daar kon mevrouw niet tegen.Hij werd dus goede maatjes met die mensen. Op verjaardagen zat hij dan ook taartjes met hen te eten: wel meer dan eentje, want zij was dochter van een bakker en haar broers zaten nog in de bakkerij, dus kregen ze taart en hadden ze genoeg. Als mevrouw thuis was, gingen ze achterom vanwege vuile schoenen (daar stonden allemaal pantoffels klaar). Maar was ze er niet, dan gingen ze voorom. Een plezierige, aparte tijd.
Zwamborns werkzame leven in Waddinxveen
Toen Zwamborn in Waddinxveen ging werken, stonden er tweehonderd huizen in de Oranjewijk. De grens van de bebouwing was de sloot bij de Luifelbaan. De Sniep was al vlak na de oorlog gebouwd. Zwamborn begon met de exploitatie van de Oranjewijk, waar hier en daar wat huizen stonden en ook nog weiland was met daarin koeien. De winkels aan de oostkant van het Koningin Wilhelminaplein waren al gebouwd. Eén was er nog leeg en daar kwam Ververs in met café-restaurant Royal. ‘Burgemeester Van der Hooft had ook verstand van restaurants en hij zei dat Ververs er de beste kok van Nederland in moest zetten, dan zouden B en W daar ook komen – en dat is zo gebeurd.’ De Vondelwijk volgde en vervolgens de wijken naar het westen en oosten.